Revista de Biología Tropical ISSN Impreso: 0034-7744 ISSN electrónico: 2215-2075

OAI: https://revistas.ucr.ac.cr/index.php/rbt/oai
Los ofiuroideos (Echinodermata: Ophiuroidea) de la bahía de Chamela, Jalisco, México
PDF
HTML

Palabras clave

taxonomic key; Mexican Pacific; biodiversity; new records; morphology; taxonomy.
clave taxonómica; Pacífico mexicano; biodiversidad; nuevos registros; morfología; taxonomía.

Cómo citar

Mireles-Velázquez, D., Rosales-Contreras, G.-I., Conejeros-Vargas, C.-A., Solís-Marín, F.-A., & Granja-Fernández, R. (2021). Los ofiuroideos (Echinodermata: Ophiuroidea) de la bahía de Chamela, Jalisco, México. Revista De Biología Tropical, 69(S1), S312–S333. https://doi.org/10.15517/rbt.v69iSuppl.1.46364

Resumen

Introducción: La bahía de Chamela está ubicada en la parte central de la costa del estado de Jalisco, México y es un importante área natural protegida. Pese a ello, el estudio de los equinodermos en la zona es incipiente. Objetivo: Proporcionar una lista de verificación actualizada, descripciones de las especies y una clave taxonómica de los ofiuroideos de la bahía de Chamela. Métodos: Recolectamos en la bahía de 1998 a 2018, y también analizamos información de la literatura y especímenes en colecciones científicas internacionales. Resultados: se reportan 19 especies de ofiuroides para el área de estudio, distribuidas en dos órdenes, siete familias y 11 géneros. Ocho de estos corresponden a nuevos registros para el área y tres posiblemente representan nuevas especies. La biodiversidad de ofiuroideos en la bahía de Chamela representa el 15.2% de las especies de ofiuroides del Pacífico mexicano y el 73% de Jalisco. El número de equinodermos conocidos en la bahía de Chamela aumenta a 48 especies. Conclusiones: Se presenta el listado más completo de la clase Ophiuroidea en la bahía de Chamela, Jalisco. La información proporcionada se puede utilizar para otras áreas del Pacífico oriental. La bahía de Chamela es importante en términos de riqueza de especies debido a su heterogeneidad ambiental y numerosas islas.

https://doi.org/10.15517/rbt.v69iSuppl.1.46364
PDF
HTML

Citas

Caso, M.E. (1951). Contribución al conocimiento de los ofiuroideos de México. 1. Algunas especies de ofiuroideos litorales. Anales Instituto de Biología, Universidad Nacional Autónoma de México, 22(1), 219-312.

Clark, A.M. (1966) Notes on the family Ophiotrichidae (Ophiuroidea). Journal of Natural History Series, 13(9), 106-108.

Clark, H.L. (1913). Echinoderms from Lower California, with descriptions of new species. Bulletin of the American Museum of Natural History, 32, 185-236.

Clark, H.L. (1940). Notes on Echinoderms from the West Coast of Central America. Eastern Pacific Expeditions of the New York Zoological Society. Zoologica, 25, 331-352.

Fell, H.B. (1960). Synoptic keys to the genera of Ophiuroidea. Zoology Publications from Victoria University of Wellington, 20, 1-44.

Frontana-Uribe, S. & Solís-Marín, F.A. (1999). Listado sistemático de los equinodermos (Echinodermata) de la Isla Cocina, Jalisco, México. Tepic, México: Resúmenes del XV Congreso Nacional de Zoología y VII Reunión Nacional de Malacología y Conquiliología.

Granja-Fernández, M.R. (2019). Ofiuroideos (Echinodermata: Ophiuroidea) del Pacífico Oriental Tropical (Tesis doctoral). Universidad Autónoma Metropolitana, México.

Granja-Fernández, R., Herrero-Pérezrul, M.D., López-Pérez, R.A., Hérnandez, L., Rodríguez-Zaragoza, F.A., Jones, R.W., & Pineda-López, R. (2014). Ophiuroidea (Echinodermata) from coral reefs in the Mexican Pacific. ZooKeys, 406, 101-145.

Granja-Fernández, R., Herrero-Pérezrul, M.D., López-Pérez, R.A., Hernández-Morales, A., & Rangel-Solís, P.D. (2015). A literature review of the Ophiuroidea (Echinodermata) from the Pacific coast of Mexico. Revista de Biología Tropical, 63(2), 37-47.

Granja-Fernández, R., Rodríguez-Troncoso, A.P., Herrero-Pérezrul, M.D., Sotelo-Casas, R.C., Flores-Ortega, J.R., Godínez-Domínguez, E., & Cupul-Magaña, A.L. (2017). Ophiuroidea (Echinodermata) from the Central Mexican Pacific: an updated checklist including new distribution records. Marine Biodiversity, 47(1), 167-177.

Gray, J.E. (1840). A synopsis of the genera and species of the Class Hypostoma (Asterias, Linnaeus). Annals and Magazine of Natural History, Zoology, Botany, and Geology, 6, 175-184.

Hendler, G. & Turner, R.L. (1987). Two new species of Ophiolepis (Echinodermata: Ophiuroidea) from the Caribbean Sea and Gulf of Mexico: With notes on ecology, reproduction and morphology. Contributions in Science, 395, 1-14.

Hendler, G. (2006). Two new brittle star species of the genus Ophiothrix (Echinodermata: Ophiuroidea: Ophiotrichidae) from coral reefs in the southern Caribbean Sea, with notes on their biology. Caribbean Journal of Science, 41, 583-599.

Hendler, G. (2018). Armed to the teeth: a new paradigm for the buccal skeleton of brittle stars (Echinodermata: Ophiuroidea). Contributions in Science, 526, 189-311.

Laguarda-Figueras, A., Escandón-Flores, N., Solís-Marín, F.A., Hernández-Herrejón, L.A. & Durán-González, A. (2011). Los ofiuroideos del Golfo de California. Ciudad de México, México: SEMARNAT, INECC.

Le Conte, J.L. (1851). Zoological Notes. Proceedings of the Academy of Natural Science of Philadelphia, 5, 316-319.

Ljungman, A.V. (1866). Om några nya arter af Ophiurider. Öfversigt af Kongliga Vetenskaps Akademiens Förhandlingar, 23(6), 163-166.

Ljungman, A.V. (1867). Ophiuroidea viventia huc usque cognita eneumerat. Öfversigt af Kongl. Vetenskaps-Akademiens Förhandlingar, 23, 303-336.

López-Uriarte, E., Ríos-Jara, E., Galván-Villa, C., Juárez-Carrillo, E., Enciso-Padilla, I., Robles-Jarero, E. & Pérez-Peña, M. (2009). Macroinvertebrados bénticos del litoral somero Punta La Rosada, Bahía Chamela, Jalisco. Scientia-CUCBA, 11(1-2), 57-68.

Luke, S.R. (1982). Catalog of the benthic invertebrate collections of the SCRIPPS Institution of Oceanography, Echinodermata. California, USA: SCRIPPS Institution of Oceanography Reference Series, no. 82-5, University of California.

Lütken, C.F. (1856). Bidrag til Kundskabom Slangestjerne. III. Bidrag til Kunskab om Ophiurerne ved Central-Amerikas Vestkyst. Videnskabelige Meddelelser fra Dansk Naturhistorisk Forening 1856, 1-26.

Lütken, C.F. (1859). Addimenta af historiam Ophiuridarum. Kongelige Danske Videnskabernes Selskab Biologiske Skrifter, 5(5), 177-271.

Lyman, T. (1865). Ophiuridae and Astrophytidae. Illustrated Catalogue of the Museum of Comparative Zoology, at Harvard College, 1, 1-200.

Matsumoto, H. (1915). A new classification of the Ophiuroidea: with description of new genera and species. Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia, 68, 43-92.

Miranda, A., Ambriz, G., Valencia, D., Sánchez, M. & Szekely, A. (2011). Programa de Manejo del Santuario de las Islas de Chamela: Islas La Pajarera, Cocinas, Mamut, Colorada, San Pedro, San Agustín, San Andrés y Negrita, e islotes Los Anegados, Novillas, Mosca y Submarino. Jalisco. México. Ciudad de México, México: Comisión Nacional de Áreas Naturales Protegidas.

Müller, J.H. & Troschel, F.H. (1840). Fortgesetzte Bemerkungen über die Gattungen der Asteriden. En A.F.A. Weigmann (Ed.), Archiv für Naturgeschichte (pp. 367-368). Berlin, Alemania: Nicolai.

Müller, J.H. & Troschel, F.H. (1842). System der Asteriden. Berlin, Alemania: F. Vieweg & Sohn, Braunschweig.

Neira-Ortíz, R. & Cantera, J.R. (2005) Composición taxonómica y distribución de las asociaciones de equinodermos en los ecosistemas litorales del Pacífico Colombiano. Revista de Biología Tropical, 53(3), 195-206.

O’Hara, T.D., Hugall, A.F., Thuy, B., Stöhr, S. & Martynov, A. (2017) Restructuring higher taxonomy using broad-scale phylogenomics: The living Ophiuroidea. Molecular Phylogenetics and Evolution, 107, 415-430.

O’Hara, T.D., Stöhr, S., Hugall, A.F., Thuy, B. & Martynov, A. (2018). Morphological diagnoses of higher taxa in Ophiuroidea (Echinodermata) in support of a new classification. European Journal of Taxonomy, 416, 1-35.

Ríos-Jara, E., Galván-Villa, C., Rodríguez-Zaragoza, F., López-Uriarte, E., Bastida-Izaguirre, D., & Solís-Marín, F.A. (2013). Los Equinodermos (Echinodermata) de Bahía de Chamela, Jalisco, México. Revista Mexicana de Biodiversidad, 84(1), 263-279.

Stöhr, S., O’Hara, T., Thuy, B. (2020). World Ophiuroidea Database. Retrieved from http://www.marinespecies.org/ophiuroidea

Stöhr, S., Weber, A.A.T., Boissin, E., & Chenuil, A. (2020). Resolving the Ophioderma longicauda (Echinodermata: Ophiuroidea) cryptic species complex: five sisters, three of them new. European Journal of Taxonomy, 600, 1-37.

Verrill, A.E. (1867). Notes on the Radiata in the Museum of Yale College, with descriptions of new genera and species. No. 2. Notes on the Echinoderms of Panama and West Coast of America, with descriptions of new genera and species. Transactions of the Connecticut Academy of Arts and Sciences, 1, 251-322.

Weber, A., Stöhr, S., & Chenuil, A. (2018) Species delimitation in the presence of strong incomplete lineage sorting and hybridization: lessons from Ophioderma (Ophiuroidea: Echinodermata). Molecular Phylogenetics and Evolution, 131, 138-148.

Ziesenhenne, F.C. (1940). New Ophiurans of the Allan Hancock Pacific Expeditions. Allan Hancock Pacific Expeditions, 8(2), 9-52.

Comentarios

Creative Commons License

Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución 4.0.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.